Infectieziekten

Bilharzia is een infectie die wordt veroorzaakt door een zoetwaterworm. Wereldwijd zijn meer dan 200 miljoen mensen geïnfecteerd. Bilharzia onstaat doordat wormlarfjes via de huid het lichaam binnendringen. De wormlarfjes banen zich vervolgens een weg naar de bloedvaten van de darmen en blaas, waar ze volgroeien en waar ze nieuwe eitjes leggen die het lichaam dan verlaten. Bilharzia kan gepaard gaan met hevige koorts en/of ontstekingen van de darmwand. Er bestaat geen vaccin tegen bilharzia. U kunt de ziekte voorkomen door geen pootje te baden of te zwemmen in gebieden waar bilharzia voorkomt. Er bestaat een effectieve behandeling.

Buiktyfus is een bacteriële infectie. Overdracht van buiktyfus vindt plaats door besmet voedsel of water. Risico loopt men vooral in gebieden waar de hygiënische voorzieningen en de controle op de voorbereiding van voedsel onvoldoende is. Buiktyfus verschijnselen zijn koorts, algemene malaise, hoofdpijn, obstipatie, soms bloederige diarree, later bewustzijnsstoornissen, soms uitslag op borst en buik. Ziekenhuisopname is in de meeste gevallen noodzakelijk. Manieren om buiktyfus te voorkomen, zijn het zeer streng naleven van hygiënische voorschriften, controle op de bereiding van levensmiddelen en door middel van vaccinatie. Het tyfusvaccin beschermt  in zeventig procent van de gevallen drie jaar tegen darminfecties met salmonellabacteriën. De diagnose wordt gesteld door het bloed en de ontlasting te kweken. De behandeling bestaat uit ciprofloxacin of andere antibiotica. Het advies reizigers te vaccineren is afhankelijk van leeftijd, de bestemming, de verblijfsomstandigheden, de verblijfsduur en de gezondheidstoestand van de reiziger.

Cholera wordt veroorzaakt door met bacterie (Vibrio cholerae) besmet water of voedsel. Cholera komt vooral voor bij slechte hygiënische omstandigheden. De verschijnselen zijn plotseling diarree en braken. De ontlasting wordt waterdun zonder pijn of krampen. De zgn. "rijstewaterontlasting" wordt in grote hoeveelheid en frequent geloosd. De behandeling is simpel: uitdrogingsverschijnselen bestrijden en antibiotica 2x 500 mg in tabletvorm. Preventie van cholera bestaat hoofdzakelijk uit hygiënische maatregelen. Wees voorzichtig met wat je eet en drinkt. Geen rauw vlees, vis, zeevruchten, geen rauwe groentes of salades. Er is een vaccin voor cholera, namelijk Dukoral. Landen die een vaccinatiebewijs eisen, doen dit om de import van cholera te voorkomen. Er wordt volstaan met een getekende en officieel gestempelde verklaring "cholera not indicated". Dit geldt met name voor personen die Afrika* willen bezoeken.

* Ten zuiden van de Sahara en ten noorden van de republiek Zuid Afrika.

Dengue (knokkelkoorts) is een ziekte die kan worden overgedragen via muggen: In verstedelijkte gebieden in Zuid- en Midden-Amerika, Azië en Oceanië komt Dengue voor. Dengue verloopt meestal onschuldig met koorts, huiduitslag en hoofdpijn maar kan in zeldzame gevallen ernstig verlopen. Er bestaat nog geen vaccinatie. Het is dus van belang dat u zich beschermt tegen muggenbeten. De muggen die Dengue overbrengen steken overdag. U dient zich dan ook overdag in te smeren met muggenwerende middelen. Tijdens de middagrust dient u een muskietennet te gebruiken.

Difterie is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie (Corynebacterium diphteriae) en wordt overgedragen via hoesten en direct contact met een besmette wond. De tijd tussen besmetting en ziek worden is 2 tot 5 dagen. In Nederland is difterie dankzij een goed inentingsbeleid nagenoeg uitgeroeid, maar in Oost-Europese staten en in de tropen komt difterie nog veelvuldig voor. Behalve dat difterie wordt overgebracht door hoesten, is er ook nog een vorm van huiddifterie die voorkomt bij tropengangers die veel op blote voeten lopen. De keeldifterie kenmerkt zich door zwerende ontstekingen van de amandelen, mondholte en luchtpijp. De bacteriën maken een soort gif dat veel complicaties veroorzaakt in het lichaam en kan leiden tot hartontsteking en verlammingen. Difterie kan voorkomen worden door de DTP vaccinatie die ook meteen beschermt tegen tetanus en polio.

Tetanus (kaak- of wondklem) wordt veroorzaakt door de tetanusbacterie (Clostridium tetani) die in straatvuil voorkomt en via wondjes een infectie kan veroorzaken. Net als bij difterie is tetanus in Nederland een zeldzaamheid dankzij de hoge vaccinatiegraad van de bevolking. De infectie wordt ook wel "kaak- of wondklem" genoemd omdat de bacterie een gif maakt dat de zenuwen aantast, waardoor landurige pijnlijke spierkrampen optreden. De mond kan door de kramp niet open en ook de ademhalkingsspieren werken slecht waardoor er een levensgevaarlijke situatie ontstaat. De tijd tussen besmetting en ziek worden is 1 a 2 weken. Tetanus komt wereldwijd nog voor. Omdat het geen ziekte is die tussen mensen overgedragen wordt, zal deze ziekte ook niet verdwijnen door vaccinatie. Hierdoor loopt iedereen die niet gevaccineerd is het risico op tetanus. Tetanus kan voorkomen worden door de DTP vaccinatie die ook meteen beschermt tegen difterie en polio.

Polio veroorzaakt de zogeheten kinderverlamming (poliomyelitis acuta anterior) Het virus is zeer besmettelijk en een klein deel van de geinfecteerden krijgt na een soort griep de beruchte verlamming, die vrijwel altijd zenuwen en dus ook spieren beschadigt. Eenmaal geinfecteerd door polio is er geen behandeling mogelijk. Het virus verspreidt zich via ontlasting en vooral door slechte hygiënische omstandigheden kunnen anderen besmet raken. Europa heeft sinds 2001 een officieel polio vrij certificaat van de Wereld Gezondheid organisatie (WHO). In ontwikkelingslanden komt polio nog regelmatig voor. Polio kan voorkomen worden door de DTP vaccinatie die ook meteen beschermt tegen difterie en tetanus.

Gele koorts wordt door muskieten overgebracht en kan dodelijk zijn. Gelukkig is het een vrij zeldzame ziekte. Kenmerken zijn hoge koorts, geelzucht en het functieverlies van meerdere organen, waardoor de infectie dodelijk kan verlopen. Vaccinatie is zeer effectief, kent in het algemeen weinig bijwerkingen. De bescherming is in principe levenslang. Het gele koorts vaccin is een verzwakt virus en kan koorts als bijwerking hebben. Voor een aantal landen is een gele koorts vaccinatie verplicht.

Hepatitis A is een virusinfectie van de lever met klachten van geelzucht, vermoeidheid, koorts, misselijkheid en pijn in de bovenbuik. De klachten duren meestal vier tot zes weken. Bij jonge kinderen verloopt de infectie vaak zonder complicaties, volwassenen kunnen er echter erg ziek van zijn. Hepatitis A is zeer besmettelijk en een week vóór tot een week na het uitbreken van de geelzucht is men zelf een besmettingsgevaar. Besmetting met hepatitis A kan vooral plaatsvinden in een omgeving waar de hygiëne en sanitaire voorzieningen te wensen over laten. Zelfs besmet zwemwater, ook zeewater, kan hepatitis A overbrengen. U kunt hepatitis A voorkomen door zorgvuldige hygiënische maatregelen te treffen en door vaccinatie.

Hepatitis B is een ernstige en zeer besmettelijk infectie (wel 100 maal besmettelijker dan het AIDS virus) van de lever en wordt veroorzaakt door het hepatitis B virus. Het hepatitis B virus wordt (vooral) overgedragen via besmet bloed en bloedproducten maar ook door (wisselend) seksueel contact. Een reiziger kan besmet worden door geplande of ongeplande noodzakelijk medische of tandheelkundige hulp in het buitenland waar de hygiënische omstandigheden slecht zijn. Dus sportieve of avontuurlijke activiteiten tijdens een vakantie (scooter huren, raften, bergbeklimmen etc.) betekenen een potentieel risico op hepatitis B, omdat er een ongeluk kan gebeuren. Verschijnselen van de hepatitis B infectie kunnen zijn: geelzucht, pijnlijk gezwollen lever, misselijkheid, donkerbruine urine, ontkleurde ontlasting, braken, koorts, vermoeidheid en soms gewrichtsklachten. Het meest verraderlijke van hepatitis B is de kans op het ontstaan van een chronische leverontsteking die na jaren kan resulteren in leverkanker. De twee belangrijkste manieren om hepatitis B te voorkomen, zijn het nemen van de noodzakelijke voorzorgsmaatregelen en vaccinatie.

Legionella is een longontsteking die door bacteriën wordt veroorzaakt. Vooral in (leiding)water met temperaturen tussen de 25 en 55 graden Celsius gedijen deze bacteriën goed. Legionella wordt overgebracht door de inademing van waterdeeltjes met deze bacterie. Bij personen met een verminderde weerstand kan de aanwezigheid van deze bacteriën in leidingwater de beruchte longontsteking veroorzaken. Legionella wordt soms waargenomen bij toeristen die hebben gelogeerd in hotels in landen rond de Middellandse Zee, maar komt ook in Nederland voor. Als de diagnose snel gesteld wordt is Legionella goed te behandelen met antibiotica. Bij klachten die kunnen wijzen op een longontsteking na een verblijf in het buitenland is het dan ook nodig uw huisarts op de hoogte te stellen wanneer en waar u in het buitenland bent geweest. Besmetting met Legionella kan voorkomen worden door voor het gebruik van de douche alleen de heetwater kraan even goed door te laten lopen en goed te ventileren.

Malaria komt in veel (sub)-tropische landen voor. Het is een ernstige infectieziekte die veroorzaakt wordt door een steek van een besmette mug of muskiet. De malariaparasiet komt via het bloed in de lever terecht en vermenigvuldigt zich daar. Nadat de lever besmet is, verplaatsen de parasieten zich naar de rode bloedcellen. De parasieten vernietigen de rode bloedcellen en er kunnen ernstige bloedafwijkingen ontstaan. Malaria is zonder twijfel de meest voorkomende ernstige infectieziekte waar u als reiziger mee te maken kunt krijgen. Wereldwijd zijn meer dan 200 miljoen mensen besmet met malaria. Elk jaar nemen enkele duizenden mensen de ziekte mee terug naar Europa. Er zijn verschillende vormen van malaria, waarvan malaria tropica de meest gevaarlijke vorm is. Omdat malaria tropica ernstig (dodelijk) kan verlopen, wordt in risicogebieden, naast preventie van muggenbeten, bescherming door middel van tabletten altijd aanbevolen.

Rabiës is een virusinfectie van de hersenen, die altijd dodelijk afloopt. Het virus wordt verspreid via het speeksel van besmette zoogdieren. Sommige dieren dragen het virus bij zich zonder dat dit zichtbaar is.

U kunt rabiës voorkomen door:

• het vermijden van krabben, likken en bijten door zoogdieren.
• u direct te laten behandelen bij een beet, krab of lik van een mogelijk besmet dier.
• u te laten inenten tegen rabiës voor uw reis:
  • als u meer dan 3 maanden verblijft in Afrika, Azië of Zuid-Amerika.
  • mensen die veel met zoogdieren in aanraking komen in Afrika, Azië en/of Zuid-Amerika.
  • fietsers of grotonderzoekers (deze hebben meer kans om door honden of vleermuizen gebeten te worden).

Reizigersdiarree is het meest voorkomende gezondheidsprobleem van reizigers naar (sub-)tropische gebieden. Vaak is het een gevolg van besmet voedsel of drinken. Ondanks goede voorzorg kan reizigersdiarree toch de kop opsteken. Meestal is het verloop mild en is het zonder behandeling na drie tot vijf dagen over. Voorkom uitdroging. In warme landen gaat uitdroging immers snel: men transpireert er meer. Naast extra drinkwater wordt aangeraden ORS te gebruiken, een middel dat zouten, suikers en water die men met reizigersdiarree verliest, weer aanvult.

SARS staat voor Severe Acute Respiratory Syndrom. Dit betekent letterlijk: een ernstige acute luchtwegziekte. Het is nog een relatief onbekende ziekte die begint met dezelfde symptomen als de griep; koorts en spierpijn. Bovendien heeft men bij SARS ook last van hoesten, keelpijn en kortademigheid. Vervolgens kan men een longontsteking ontwikkelen. Ongeveer 96 procent van de SARS-patiënten geneest van de ziekte, aldus de Wereld Gezondheidsorganisatie. In slechts vier procent van de gevallen treedt bij SARS-patiënten als complicatie een ernstige en fatale longontsteking op. Met dat sterftecijfer verschilt de nieuwe ziekte feitelijk niet met gewone griep. In 2003 was er een uitbraak van SARS in de Chinese provincie Guangdong en vervolgens in Hongkong. Het ANVR (Algemeen Nederlands Verbond van Reisondernemingen) houdt de uitbraken in de gaten en informeert de reizigers en de reisbranche over een mogelijk negatief reisadvies.

Het Middle East respiratory syndrome (MERS) is een recent geïdentificeerde zoönose veroorzaakt door het Middle East respiratory syndrome coronavirus. Het betreft een acute luchtweginfectie met koorts, hoesten en kortademigheid als primaire symptomen. Ook diarree en braken komen in sommige van de gevallen voor.[1] MERS kan leiden tot een ernstige longontsteking en nierfalen. De mortaliteit ligt bij symptomatische patiënten rond de 30%. De ziekte komt voor bij kamelen en deze dieren kunnen de ziekte overdragen op mensen. De incubatietijd ligt tussen de 2 tot 14 dagen en waarschijnlijk is de patiënt tijdens deze periode niet besmettelijk.

Het MERS-coronavirus is in Nederland opgenomen als meldingsplichtige ziekte binnen groep A voor behandelaren in het ziekenhuis.